واکاوی فقهی غرر در معامله بیت‎کوین

Document Type : research

Authors

1 Member of the Department of Principles of the Research Center of the Jurisprudence Center of the Imams (AS)

2 . Senior Instructor (Advanced Levels), Islamic Seminary, Qom, Iran.

3 Professor, Imam al-Athar Jurisprudential Center, Qom, Iran.

Abstract

With the increasing prevalence of cryptocurrencies in virtual environments, various Islamic jurisprudential questions have arisen. The permissibility of Bitcoin transactions is one of the most important issues, as Bitcoin has become widely used among cryptocurrency traders. Some jurists have declared Bitcoin invalid by citing the prohibition of gharar (excessive uncertainty) in transactions. This study, based on a review of library sources, examines the concept of gharar and its applications in Islamic jurisprudence to evaluate its relevance to Bitcoin and its trading. The findings show that jurists have described gharar in sales with three main meanings: risk, ignorance, and deception; however, none of these meanings justify invalidating Bitcoin transactions. Furthermore, jurists who invalidate transactions due to gharar do so under specific conditions: (1) when there is no ability to deliver the countervalues; (2) when the countervalues are unknown; (3) when the subject of the transaction lacks rational benefit; or (4) when the subject is not ownable—none of which apply to Bitcoin or its trading. Therefore, neither the definitions nor the jurisprudential applications of gharar support declaring Bitcoin transactions invalid.

Keywords

References

  1. حبیبیان نقیبی، مجید؛ اسدیان لالیمی، مرتضی؛ زحمتکش، محمدعلی. (1399). «بررسی چالش غرر در معامله با رمزارزها (مورد مطالعه بیت‌کوین)». دومین کنفرانس بین‌المللی فقه، حقوق و پژوهش‌های دینی. قابل دسترسی در: https://civilica.com/doc/1193576.
  2. میرزاخانی، رضا؛ سعدی، حسینعلی. (1397). «بیت‌کوین و ماهیت مالی ـ فقهی پول مجازی». جستارهای اقتصادی، (30)، پاییز و زمستان 1397.
  3. انصاری، مرتضی. (1415ق). کتاب المکاسب. قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  4. ایروانی، علی بن عبدالحسین نجفی. (1406ق). حاشیة المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  5. بحرانی، یوسف بن احمد آل عصفور. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  6. تبریزی، جواد بن علی. (1416ق). إرشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  7. جوزی، ابن‌اثیر، مبارک بن محمد. (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
  8. جوهری، اسماعیل بن حماد. (1410ق). الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دار العلم للملایین.
  9. حکیم، سید محسن طباطبایی. (1416ق). مستمسک العروة الوثقی. قم: مؤسسة دار التفسیر.
  10. حکیم، سید محسن طباطبایی. (بی‌تا). نهج الفقاهة. قم: انتشارات 22 بهمن.
  11. حلی، محمد بن ادریس. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  12. حلی، حسن بن یوسف. (1413ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  13. خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). کتاب البیع. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  14. خویی، سید ابوالقاسم موسوی. (بی‌تا). مصباح الفقاهة (المکاسب).
  15. خویی، سید ابوالقاسم موسوی. (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار العلم - الدار الشامیة.
  17. سبزواری، علی مؤمن قمی. (1421ق). جامع الخلاف و الوفاق. قم: زمینه‌سازان ظهور امام عصر(عج).
  18. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد. (1414ق). المحیط فی اللغة. بیروت: عالم الکتاب.
  19. طباطبایی، سید علی. (1418ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  20. طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  21. عاملی، محمد بن حسن حرّ. (1409ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  22. فیومی، احمد بن محمد مقری. (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: دار الرضی.
  23. نائینی، محمدحسین غروی. (1413ق). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  24. نجفی، محمدحسن. (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  25. نجفی، حسن بن جعفر کاشف‌الغطاء. (1422ق). أنوار الفقاهة - کتاب البیع. نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
  26. نراقی، احمد بن محمدمهدی. (1417ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  27. نوری، محدث. (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  28. زبیدی، محب‌الدین سید محمد مرتضی حسینی. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.
The Doctrines of Islamic Economics
Volume 1, Issue 2
July 2025
Pages 37-51

Files

Share

How to cite

Statistics