شاره:
یکی از مراحل ارتقای اعضای هیئت علمی یا شروط دفاع از رساله های مقطع دکتری چاپ مقاله در نشریات علمی خصوصاً نشریات علمی پژوهشی، isi، isc و علمی ترویجی است. از سوی دیگر یکی از شاخص های ارتقای دانشگاه ها، موسسات آموزش عالی و انجمن های علمی نیز انتشار نشریات علمی است. این مرحله در برگزاری جلسات دفاع دانشجویان دوره دکتری تخصصی بیشتر ظهور و بروز دارد چراکه با افزایش ظرفیت دوره های دکتری در کشور و اجبار دانشجویان دکتری به چاپ یک و دو حتی چندین مقاله در دوره دکتری و از طرف دیگر تغییر آئین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و لزوم تعداد معینی مقاله علمی پژوهشی چاپ مقاله در نشریات علمی را به یکی از معضلات این دو قشر تبدیل کرده است.
وجود شش نشریه دارای درجه علمی ما را برآن داشت که طی مصاحبه پیش رو ضمن آشنایی با نشریات دانشگاه، نحوه ارسال مقاله و چاپ آن را از مدیر اجرایی نشریات دانشگاه جویا شویم. محمدامین انسان در مصاحبه از سامانه جدید پذیرش مقالات سخن گفته و تأکید می کند متقاضیان چاپ مقاله در قدم نخست از قرار گرفتن موضوع مقاله در بازه موضوع هر نشریه اطمینان حاصل نمایند و دقت داشته باشند که مقاله آنها حداقل دارای نظریه و نوآوری باشد تا بتواند نظر اساتید ارزیاب نشریه علمی پژوهشی را جلب نماید. با ما همراه باشید.
برای اولین سوال بفرمایید دانشگاه علوم اسلامی رضوی از چه زمانی به انتشار نشریات علمی اهتمام داشت:
دانشگاه علوم اسلامی رضوی نخستین بار در سال 74 با چاپ نشریه اندیشه حوزه و سپس در سال 76 با چاپ نشریه علمی البته به صورت داخلی قدم در انتشار نشریات علمی برداشت. پس از اخذ مجوزهای لازم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نخستین شماره نشریه تخصصی دانشگاه را در سال 1380 با چاپ مقالاتی در رشته علوم قرآنی و حدیث آغاز کرد. این نشریه طی سال های بعد ویژه نامه های مختلفی در رشته های علوم قرآنی و حدیث، حقوق، فلسفه و کلام اسلامی و فقه و اصول منتشر کرد ولی علی رغم وزانت مقالات به دلیل عدم اخذ درجه علمی نتوانست آنطور که باید و شاید به عرصه عرضه مقالات علمی وارد شود لذا بعد از ارتقای کیفیت مقالات فراوان و تطبیق وضعیت نشریات خود با آئین نامه های وزارت علوم موفق به اخذ رتبه های علمی گردیدند.
ویژگی های مقالات علمی پژوهشی و علمی ترویجی چیست؟
مقاله علمی پژوهشی مقاله ای است که دارای یک یا چند ویژگی باشد که مهم ترین رکن مقاله علمی پژوهشی نظریه پردازی و اشتمال بر نوآوری و ابتکار است. همچنین می توان به نظریه‌پردازی همراه با التزام به مبانی، دست آوردها و قدرت دفاع از آنها؛ نوآوری، ابتکار و خلاقیت؛ بازخوانی یک نظریه و بیان نقد جدید؛ ارائه راه حل جدید برای حل یک مساله؛ ارائه استدلال جدید برای یک ادعا؛ قضاوت و داوری میان دو دیدگاه دو مبنا یا دو نتیجه؛ مطالعه تطبیقی همراه با تحلیل و بالاخره معرفی یک مساله جدید از جمله ویژگی های مقاله علمی پژوهشی است.
در خصوص مقاله علمی ترویجی هم باید گفت وجه نوآوری و ابتکار آن در ساختار ارائه بحث، تبیین، توصیف، توضیح، مقایسه و دسته بندی یا تحلیل جزیی است که همانطورکه گفتم در این دست مقالات نحوه ارائه مطلب به صورت جدیدی مطرح می شود.
عمده گله نویسندگان مقاله این است که پذیرش یا رد مقاله سلیقه ای صورت می گیرد و سیستم شفافی بر این موضوع حکم فرما نیست پاسخ شما به این موضوع چیست؟
نه اینطور نیست هر مقاله بعد از ورود به سامانه به سردبیر هر نشریه ارجاع می شود و در قدم اول سردبیر بررسی می کند آیا مقاله قابل ارجاع به داوری هست یا نه. بسیار اتفاق می افتد که مقاله با موضوع اصلی نشریه سازگاری ندارد که سردبیر در همان ابتدا از ارسال آن به ارزیابی خودداری می نماید.
در صورت داشتن حداقل ها، مقاله متناسب با موضوع به ارزیابی ارسال می شود و ارزیاب هم متناسب با جدولی که برای مقالات علمی پژوهشی یا علمی ترویجی متفاوت است مقاله را مورد ارزیابی قرار می دهد. تمام این مراحل نیز از طریق سامانه سینا وب که نرم افزار مورد تایید وزارت علوم نیز هست قابل پیگیری از سوی نویسنده است البته روند وصول تا پذیرش مقاله از طریق کارشناسان وزارت علوم نیز قابل پایش است که موضوع برخورد سلیقه ای را منتفی می کند.
به جدول ارزیابی اشاره کردید. چه مواردی در ارزیابی مورد دقت ارزیاب قرار می گیرد:
سوال خوبی است در ارزیابی مقالات علمی پژِوهشی مواردی چون: طرح مسأله و تبیین و تاریخچه بحث در مقاله؛ سازماندهی و نظم منطقی و رعایت سیر تاریخی؛ بهره‌گیری از منابع معتبر و دست اول؛ اعتبار استدلال، تحلیل و نقدها؛ نوآوری یا نظریه‌پردازی معتبر یا بازخوانی نظریه؛ رعایت شیوه‌نامه‌ها و اهداف نشریه؛ پرهیز از تکرار و امور اضافی؛ تتبع و جامعیت؛ رعایت نکات ویرایشی و روانی قلم؛ جمع‌بندی و نتیجه‌گیری و بالاخره شیوه نگارش چکیده از موضوعاتی است که مورد دقت ارزیاب قرار می گیرد و برای هرکدام بین پنج تا پانزده امتیاز برای نویسنده لحاظ می کند. نکته مهم آن است که مقالاتی که صورت شکلی را به خوبی مورد دقت قرار می دهند شانس بیشتری برای بررسی محتوایی دارند همچنین بحث اخلاق پژوهش از موارد مهمی است که خیلی مورد بررسی قرار می گیرد. چه بسیار مقالاتی هستند که با سرقت علمی نگاشته شده اند یا از جمله نگارش های قبلی نویسنده هستند که با تغییر در عنوان و ظاهر برای چاپ ارسال می شوند که این ها نیز شانسی برای چاپ ندارند.
اشاره ای به سامانه سیناوب کردید. چه امتیازی برای استفاده از این نرم افزار متصور است؟ یعنی اگر نویسنده مقاله را به صورت حضوری ارسال نموده یا به ایمیل نشریه ارسال نماید مقاله قابل چاپ نیست؟
بحث استفاده از سامانه مقالات به دلیل پیچیدگی چاپ مقالات علمی از الزامات نشریات دارای درجه علمی است پیش از این دانشگاه علوم اسلامی رضوی یک سامانه دیگر مورد استفاده قرار می داد که در حین کار مشکلات زیادی را در زمینه پیگیری و نظارت پیش می آمد. پس از پیگیری نرم افزار سیناوب برای دانشگاه تهیه شد این نرم افزار بیش از 1600 نشریه علمی را تحت پوشش داشته و امکانات مفیدی برای مدیریت نشریه و نیز نویسندگان دارد برای دانشگاه تهیه شد و هم اکنون هم نشریات علمی و حتی نشریات دانشجویی دانشگاه از این نرم افزار برای پذیرش مقاله استفاده می کنند. به نوعی می توان گفت این نرم افزار در نقش یک منشی عمل می نماید و به صورت سیستمی از پذیرش مقاله تا ارزیابی و حتی ویرایش، روند چاپ مقاله را پیگیری می نماید.
در مورد نشریات علمی دانشگاه هم توضیحی برای خوانندگان ما دارید؟
همانطور که در سوال اول اشاره شد بعد از عزم دانشگاه برای اخذ درجه علمی، چهار نشریه از نشریه تخصصی دانشگاه منشعب شد که هر کدام به صورت دوفصلنامه روال اخذ درجه را طی کرد. نشریه آموزه های قرآنی که دارای درجه علمی پژوهشی است صرفاً مقالات حوزه علوم قرآن معارف قرآنی و تفسیر را پذیرش می کند این نشریه از نشریات پر مخاطب بوده و ورودی مقاله بسیاری دارد. از حیث چاپ به موقع درجه سبز را از وزارت علوم دریافت کرده که بالاترین امتیاز را از این حیث داراست. چنانچه مقاله شما در زمینه حدیث نیز نشریه آموزه های حدیثی توسط دانشگاه منتشر می شود که دارای درجه علمی ترویجی است و مقالاتی در زمینه مأثور و احادیث اهل بیت(ع) و نیز نهج البلاغه و دیگر میراث حدیثی را پذیرش می نماید.
نشریه آموزه های حقوق کیفری دیگر نشریه علمی پژوهشی دانشگاه است که صرفاً مقالات حقوق جزا و جرم شناسی را پذیرش می نماید نشریه آموزه های فقه مدنی که دارای درجه علمی پژوهشی است که مقالات فقهی و حقوقی در زمینه حقوق خصوصی و بخش حقوقی فقه را مورد پذیرش قرار می دهد مثلاً مقالات حوزه حقوق تجارت نیز قابلیت چاپ در این نشریه را دارد. نشریه آموزه های فلسفه اسلامی نیز دارای درجه علمی پژوهشی و پذیرای مقالات حوزه فلسفه اسلامی از اساتید و دانشجویان این رشته است. نشریه پژوهش های اجتماعی اسلامی نیز نشریه علمی ترویجی دانشگاه است که چنان که از نام آن پیداست مقالات اجتماعی با زمینه اسلامی را پذیراست نکته قابل توجه اینکه دو نشریه علمی ترویجی دانشگاه درجه خود را از شورای عالی حوزه علمیه و چهار نشریه علمی پژوهشی درجه علمی خود را از کمیسیون بررسی نشریات علمی وزارت علوم دریافت کرده اند هر شش نشریه در پایگاه استنادی جهان اسلام isc نمایه شده و معتبر می باشند.
به نظر شما چطور می توانیم مقاله علمی قابل چاپ بنویسیم؟
بهترین راه برای این کار تمرین و ممارست در نوشتن مقالات در موضوعات علمی است که در این امر کارگاه های نحوه تدوین مقالات می تواند کمک کند و نیز خواندن مقالات علمی چاپ شده، شما را با چارچوب و ساختار صحیح مقالات آشنا می کند. عیبی ندارد که فرد برای نشریات دانشجویی و بدون اعتبار مقاله بنویسد بلکه هر چه تمرین بیشتری صورت گیرد توانایی نویسنده بیشتر می شود.
برای ارسال مقاله به چه صورت باید عمل نمود؟
برای ارسال مقاله باید وارد سایت دانشگاه به نشانی www.razavi.ac.ir شده و بعد از انتخاب سامانه نشریات علمی و ورود به نشریه مورد تقاضا در آن نشریه ثبت نام نمود. بعد از ارسال ایمیل تأیید از سوی نشریه، شما می توانید مقاله خود را ارسال و از همان طریق روال تأیید یا رد و در صورت تأیید روال انتشار مقاله خود را پیگری نمایید.
بحث افزایش نشریات علمی در دستور کار دانشگاه قرار دارد یا خیر؟
بله دانشگاه متناسب با بنیه علمی خود نشریات را تا کنون افزایش داده است. همانطور که گفتیم به مرور نشریات دانشگاه به شش عنوان رسیده و هم اکنون نشریه آموزه های فقه عبادی در مرحله پذیرش اولیه مقالات قرار دارد و انشا الله بعد از چاپ سه شماره برای اخذ درجه علمی آن نیز اقدام خواهد شد.
چاپ مقاله در نشریات دانشگاه رایگان است یا هزینه ای هم دارد.
برای نشریات فاقد درجه علمی هزینه ای اخذ نمی شود ولی در نشریات علمی پژوهشی و علمی ترویجی هزینه اندکی برای ارزیابی مقالات از نویسنده اخذ می شود. البته این هزینه از دانشجویان دانشگاه علوم اسلامی رضوی اخذ نخواهد شد.
آیا دانشجویان یا اساتید دانشگاه برای چاپ مقاله دارای اولویت هستند؟
سوال خوبی است. کلیه مقالات واصله بعد از تایید سردبیر بدون نام نویسندگان به ارزیابی ارسال خواهند شد لذا ارزیابان از هویت نویسنده مقاله بی اطلاع هستند.
به نظر شما بیشترین معضل چاپ مقالات علمی چیست؟
به نظر من عدم رعایت اخلاق پژوهش یک مشکل اساسی در این زمینه است. یکی از مراحل چاپ مقاله همین راستی آزمایی نهایی است که متأسفانه مقالات موسوم به اینترنتی آفتی است . البته کارشناس نشریات قبل از ارسال به مرحله داوری با استفاده از سامانه های مشابه یابی درصد تشابه و استفاده مقاله از سایر نشریات را بررسی می کنند و در صورت احراز اصالت مقاله به مرحله بعدی وارد می شوند.
همچنین کمبود نشریات علمی معضل دیگری است که جامعه علمی ما دست به گریبان آن است. البته با آئین نامه جدید نشریات علمی امیدوارم که با تقویت بعد نظارتی نشریات تا حدود زیادی این مشکل مرتفع گردد.