نوع مقاله : ترویجی
نویسندگان
1 دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی
2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
چکیده
حق انتخاب، یکی از حقوق بنیادین مصرف‌کننده است که در مباحث فقهی به صورت پراکنده مورد تأیید قرارگرفته، لیکن از لحاظ حقوقی در کشور ایران به تکامل نرسیده است. این حق، شکل‌دهندۀ تقاضای کل در بازار کالا و خدمات بوده و حمایتاز آن موجب رقابت مفیددر میان عرضه‌کنندگان کالا و خدمات جهت ارائه محصولات بهتر و در نهایت امنیت و شکوفایی اقتصاد ملی می‌گردد. لذا در این تحقیق برای نخستین بار اصول و قواعد فقهی تضمین حق انتخاب مصرف‌کنندگان در سه حوزه زیر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است:
الف‌ـ تضمین حق انتخاب بر اساس آداب تجارت؛ ب‌ـ تضمین حق انتخاب از طریق شرایط صحت معامله؛ ج‌ـ تدابیر ویژه فقهی در ضمانت اجرای حق انتخاب بر اساس خیارات، قواعد ضمان‌آور و نهاد حسبه. این اصول می‌توانند زمینه‌ساز تکامل مباحث حقوقی و در نهایت رسیدن به یک اقتصاد امن و پویا در کشور باشند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Consumer’s Right of Choice and Guarantee of It in Jurisprudence
نویسندگان [English]
- Zahra Sadat Sarkeshikian 1
- Esmat al-Sadat Tabatabaei Lotfi 2
1 PhD in Jurisprudence
2 Assistant professor at Islamic Azad Univ., Qom
چکیده [English]
One of the fundamental rights of the consumer, which has been approved dispersedly in jurisprudential issues is the right of choice, but it has not developed legally in Iran. This right shapes the aggregate demand (total demand) in the market of goods and services, and the support of it leads to beneficial competition among suppliers of goods and services to provide better products and ultimately leads to the security and prosperity of the national economy; therefore, in this research, for the first time, the principles and rules of jurisprudence guaranteeing the Consumers’ right choice have been studied and analyzed in three levels, which are: A- Guaranteeing the right of choice based on business etiquette; B- Guaranteeing the right of choice through the terms of the transaction; C- Special jurisprudential measures in guaranteeing the exercise of the right of choice based on options, rules of guaranteeing (liability) and the institution of probate. These principles can pave the way for the development of legal issues and ultimately the achievement of a secure and dynamic economy in the country.
کلیدواژه‌ها [English]
- prudence
- Right of choice
- Consumer
- آل کاشف‌الغطاء، محمدحسین، وجیزة الاحکام، چاپ دوم، نجف اشرف، مٶسسة کاشف‌الغطاء، 1366 ق.
- ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی،1410 ق.
- ابن زهره حلبی، سیدحمزة بن علی حسینی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم، مؤسسه امام صادق ، 1417 ق.
- انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
- بهجت فومنی، محمدتقی، جامع المسائل (تعلیق و شرح بر ذخیرة العباد)، چاپ دوم، قم، دفتر معظم‌له، 1426 ق.
- جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت (فارسی)، قم، دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت ، بی‌تا.
- حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم، اسلامی، 1419 ق.
- حکیمی، محمدرضا، محمد حکیمی، و علی حکیمی، الحیاة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بی‌تا.
- سبحانی، جعفر، رساله توضیح المسائل، چاپ سوم، قم، مؤسسه امام صادق ، 1429 ق.
- سلّار دیلمی، ابویعلی حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة و الاحکام النبویه، تصحیح محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین، 1404 ق.
- سیوری حلّی (فاضل مقداد)، جمال‌الدین مقداد بن عبداللّٰه، کنز العرفان فی فقه القرآن، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، پاساژ قدس، بی‌تا.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، رساله توضیح المسائل، قم، سلسبیل، 1430 ق.
- شعرانی، ابوالحسن، ترجمه و شرح تبصرة المتعلمین، چاپ پنجم، تهران، اسلامیه، 1419 ق.
- طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، چاپ قدیم، قم، مٶسسه آل البیت، بی‌تا.
- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
- طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، المؤتلف من المختلف بین ائمة السلف، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1410 ق.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
- عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، حاشیة الارشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1414 ق.
- عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
- عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی ، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیه، بیروت، دار التراث الاسلامیه، 1410 ق.
- علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
- علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی ، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
- فاضل موحدی لنکرانی، محمد، رساله توضیح المسائل، چاپ صد و چهاردهم، قم، بی‌نا، 1426 ق.
- فخرالمحققین حلّی، ابوطالب محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، 1387 ق.
25. فیاض، محمداسحاق، منهاج الصالحین، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
26. قاروبی تبریزی، حسن، النضید فی شرح روضة الشهید (شرح فارسی بر شرح لمعه)، قم، داوری، 1414 ق.
27. کَله اُلوا، ژان، «معرفی حقوق مصرف با مقدمه‌ای از مترجم»، ترجمه عباس قاسمی حامد، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 23، پاییز و زمستان 1377 ش.
28. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
- محقق حلّی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن، المختصر النافع فی فقه الامامیه، چاپ ششم، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیه، 1418 ق.
- محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه، چاپ دوازدهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1406 ق.
- محمدی خراسانی، علی، شرح تبصرة المتعلمین، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین، منهاج المؤمنین، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1406 ق.
- مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
35. مکارم شیرازی، ناصر، رساله توضیح المسائل، چاپ پنجاه و دوم، قم، مدرسه امام علی ، 1429 ق.
36. منتظری، حسین‌علی، رساله استفتائات، قم، بی‌نا، بی‌تا.
37. منتظری، حسین‌علی ، مبانی فقهی حکومت اسلامی (دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه)، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، قم، کیهان، 1409 ق.
38. منتظری، حسین‌علی ، نظام الحکم فی الاسلام، چاپ دوم، قم، سرایی، 1417 ق.
- موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، الهادی، 1419 ق.
- موسوی بجنوردی، سیدمحمد بن حسن، قواعد فقهیه، چاپ سوم، تهران، عروج، 1401 ق.
- موسوی خلخالی، سیدمحمدمهدی، حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه، ترجمه جعفر الهادی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1422 ق.
- موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، ترجمه تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامی، چاپ بیست و یکم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1425 ق.
- موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه ، توضیح المسائل، بی‌جا، بی‌نا، 1426 ق.
- موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه (المکاسب)، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
45. موسوی خویی، سیدابوالقاسم ، منهاج الصالحین، چاپ بیست و هشتم، قم، مدینة العلم، 1410 ق.
46. موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، المنار، 1413 ق.
47. نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
48. نراقی، احمد بن محمدمهدی، رسائل و مسائل، قم، کنگره نراقیین ملامهدی و ملااحمد، 1422 ق.
United Nations, General Assembly, A/RES/39/248 Consumer Protection, 16 April 1985
)