الگوی فرهنگ‌سازی رفتار‌اقتصادی مطلوب در رویکرد قرآنی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 استادیار جامعة المصطفی العالمیه

3 دکتری قرآن و علوم جامعة المصطفی العالمیه

چکیده

دستیابی به اهداف اقتصادی جامعه، مستلزم نهادینه شدن رفتارهای اقتصادی مطلوب است. اما اینکه عوامل اجرایی این نهادینه‌سازی چیست و چه راهبردها و روش‌هایی برای آن‌ها وجود دارد، مسئله‌ای است که پاسخ به آن نیازمند پژوهش است.
هدف این جستار، یافتن پاسخ این مسئله است. مقاله، نخست بر اساس نظریه ساختاریابی، بر دو دسته عوامل اصلی: عاملیت و ساختار/نهادها تأکید می‌کند و سپس با استفاده از الگوی منطقی «فرانکنا» و با مراجعه به نصوص قرآنی و حدیثی، راهبردها و روش‌های مربوط به این عوامل را کشف و ارائه می‌نماید. در این زمینه بر مبنای نقش عاملیت در فرهنگ‌سازی، راهبردهای الگونمایی و اصلاح نابهنجاری‌های اقتصادی برای عامل اقتصادی و بر مبنای نقش ساختار/نهادها در فرهنگ‌سازی، راهبردهای آموزش و تربیت اقتصادی، اطلاع‌رسانی و تبلیغات رفتار اقتصادی مطلوب و بر مبنای نقش مشترک عاملیت و ساختار/نهادها، راهبرد اصلاح‌بخشی و نظارت اجتماعی ـ اقتصادی استخراج گردیده و برای اجرای این راهبردها مجموعاً 17 روش ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Model of Creating a Culture of Economic Behavior in the Quranic Approach

نویسندگان [English]

  • sayd reza hosiani 1
  • majeed kafiy 1
  • abdul hamed sabet 2
  • abdul khaleq karimi 3
1 Assistant professor at Research Institute of Hawzeh & University
2 Assistant professor at Al-Mustafa International University
3 PhD in Quran & Sciences
چکیده [English]

Achieving the economic goals of society requires the institutionalization of desirable economic behaviors. But what are the executive factors of this institutionalization and what strategies and methods are available for them is a question that needs to be answered. The purpose of this article is to find the answer to this question. The article at first is based on structuration theory emphasizes on two main categories of factors; deciding factor and structure/ institutions and then explores and presents strategies and methods related to these factors by using the logical model of “Frankena” and referring to Quranic and hadith texts. In this regard, based on the role of agency in foster a culture (creating a culture), modeling strategies and correction (rectification) of economic anomalies for the economic factor and based on the role of structure/ institutions in foster a culture (creating a culture), economic pedagogical and educational strategies, information and propaganda of desirable economic behavior and based on common role agency (deciding factor) and structure/ institutions, reform strategy and socio-economic supervision have been extracted and a total of 17 methods have been proposed to implement these strategies

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model
  • Foster a culture
  • Agency (deciding factor)
  • Institution
  • Strategy
  1. الهی‌زاده، عبداللّٰه، روش‌شناسی فرهنگ‌سازی بر پایه قرآن و سیره پیامبر‹ ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی وابسته به جامعة الزهراء… ، قم، 1394 ش.
  2. بهجت‌پور، عبدالکریم، درآمدی بر اصول تحول فرهنگی (با الهام از نزول تدریجی قرآن)، قم، بوستان کتاب، 1388 ش.
  3. جوشقانی نائینی، سیدحمید، محمدجواد توکلی، و پرویز داوودی، «تطور مفهومی نهاد و دلالت‌های آن بر مطالعات نهادی اقتصاد اسلامی و اقتصاد ایران»، جستارهای اقتصادی ایران، سال چهاردهم، شماره 28، پاییز و زمستان 1396 ش.
  4. حکیم، سیدمنذر، مجتمعنا فی فکر و تراث الشهید السید محمدباقر الصدر، تهران، مجمع التقریب بین المذاهب الاسلامیه، ١٣٨٨ ش.
  5. دهشیری، محمدرضا، «رسانه و فرهنگ‌سازی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره دوم، شماره 8 ، زمستان 1388 ش.
  6. رضازاده جویباری، علی، و فتح‌اللّٰه نجارزادگان، «راهبردها و روش‌های نهادینه‌سازی فرهنگ قرآن بر پایه گرایش فطری انسان به کمال و زیبایی»، قرآن شناخت، سال یازدهم، شماره 2 (پیاپی 21)، پاییز و زمستان 1397 ش.
  7. شرف‌الدین، سیدحسین، مفاهیم و دیدگاه‌های نظری در موضوع فرهنگ و اقتصاد، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1393 ش.
  8. شفیعی سروستانی، ابراهیم، «فرهنگ‌سازی، اولویت نخست رسانه ملی» (گفت‌وگو با دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی»، گاهنامه تخصصی مطالعات اجتماعی و رسانه، سال چهارم، شماره 5، بهار 1394 ش.
  9. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374 ش.
  10. طغیانی، مهدی، محمدهادی زاهدی‌وفا، «امکان بهره‌گیری از آثار تمدن اسلامی در طراحی و تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی فرهنگ اقتصادی»، دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، سال سوم، شماره 2 (پیاپی 6)، بهار و تابستان 1391 ش.
  11. قنادان، منصور، ناهید مطیع، و هدایت‌اللّٰه ستوده، جامعه‌شناسی (مفاهیم کلیدی)، تهران، آوای نور، 1375 ش.
  12. مصباح یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، ج3، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1378 ش
  13. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1374 ش.