منابع درآمدی در سیره پیشوایان معصوم (علیهم السلام)

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه اقتصاد مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

2 دانشیار گروه اقتصاد مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

منظور از سیره پیشوایان معصومM؛ سبک زندگی و رفتارهای ضابطه‌مند نسبتاً ثابت یا سیاست‌گذاری‌هایی است که از عملکرد آن‌ها در عرصه زندگی فردی، اجتماعی و حاکمیتی‌شان قابل استخراج می‌باشد. خوشبختانه با تلاش اندیشمندان عرصه تاریخ و سیره‌نگاران، سرمایه عظیم سبک زندگی و سیره اقتصادی پیشوایان معصومM در دسترس ما قرار دارد که ارائه مناسب و تحلیل تخصصی آن‌ها می‌تواند به حل مشکلات، رشد اقتصادی و بهبود زندگی منتهی شود.
این تحقیق که با روش تحلیلی ـ توصیفی نگارش یافته، تلاشی در کشف و تبیین شیوه‌های مستمر کسب درآمد معصومانM است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که عمده فعالیت‌های پیشوایان معصومM را کشاورزی، دامداری، تجارت و فروش خدمت تشکیل می‌داده است. پیشوایان معصومM اقدام به فعالیت اقتصادی منتج به تولید طیب و مولد می‌کردند. ارث، موقوفات، هدایا و تحف از دیگر منابع درآمدی پیشوایان معصومM محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sources of Income in the Life of Infallible (al-Masūm) Leaders

نویسندگان [English]

  • Davood Aqajanlu 1
  • S.M. Kazem Rajaei Ramsheh 2
1 PhD student in Philosophy of Economics
2 Associate professor at Imam Khomeini Institute
چکیده [English]

The meaning of the biography (Sīrah, method) of the infallible leaders refer to relatively fixed lifestyles and disciplined behaviors or policies that can be deduced from their performance in their personal, social, and governance lives. Fortunately, by the efforts of historians and biographers, the huge capital (fund) of the lifestyle and economic life of the infallible (al-Maʿṣūm) leaders is available to us and their proper presentation and specialized analysis can lead to problem solving, economic growth and improvement of life. This research, written by analytical-descriptive method, is an attempt to discover and explain the continuous methods of infallibles’ income earning. The research findings show that the main activities of the infallible leaders were agriculture, animal husbandry, trade and service sales. Infallible leaders engaged in economic activity that resulted in the production of good and productive. Inheritance, endowments, gifts and presents (Tuhaf) are other sources of income for the leaders of the Infallibles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic life (sīrah
  • method)
  • Economics of the beginning of Islam
  • Sources of income of infallible leaders
  1. نهج‌البلاغه، گردآوری محمد بن حسین الشریف الرضی، تصحیح فیض‌الاسلام، قم، هجرت، 1414 ق.
  2. ابن ابی‌الحدید معتزلی، عزالدین ابوحامد عبدالحمید بن هبةاللّٰه، شرح نهج البلاغه، تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1404 ق.
  3. ابن ابی‌جمهور احسائی، محمد بن زین‌الدین علی بن ابراهیم، عوالی اللئالئ العزیزیة فی الاحادیث الدینیه، قم، دار سیدالشهداء‰ للنشر، 1405 ق.
  4. ابن اثیر جزری، مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن ابی‌الکرم محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم، اسماعیلیان، 1367 ش.
  5. ابن اسحاق بن یسار، محمد، سیرة ابن اسحاق المسماة بکتاب السیر و المغازی، تحقیق سهیل زکار، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1410 ق.
  6. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415 ق.
  7. ابن حنبل شیبانی، ابوعبداللّٰه احمد بن محمد، المسند، تحقیق عبداللّٰه محمد الدرویش، چاپ دوم، بیروت، دار الفکر، 1414 ق.
  8. ابن سعد، ابوعبداللّٰه محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، نرم‌افزار المکتبة الشامله، بی‌تا.
  9. ابن شبّه نمیری بصری، ابوزید عمر، تاریخ المدینة المنوره، تحقیق فهیم محمد شلتوت، قم، دار الفکر، 1410 ق.
  10. ابن شهر آشوب سروی مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب‰ ، قم، علامه، 1379 ق.
  11. ابن طاووس، سید رضی‌الدین علی بن موسی بن جعفر، اللهوف علی قتلی الطفوف، تهران، جهان، 1348 ش.
  12. ابن فهد حلّی، جمال‌الدین احمد بن محمد، عدة الداعی و نجاح الساعی، تهران، دار الکتب الاسلامی، 1407 ق.
  13. ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم، کتاب الخراج، تحقیق احمد محمد شاکر، بیروت، دار المعرفه، بی‌تا.
  14. احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، تهران، دار الحدیث، 1419 ق.
  15. اربلی، ابوالحسن علی بن عیسی بن ابی‌الفتح، کشف الغمة فی معرفة الائمةŒ، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، تبریز، بنی‌هاشمی، 1381 ق.
  16. امینی، رعیا، «سمت و سوی اقتصادی سال جدید: تولید و اشتغال مولد، کلید تحقق اقتصاد مقاومتی در سال 1396»، پایگاه خبری مقاومتی نیوز، شناسه خبر:14673.
  17. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، تحقیق محمدتقی ایروانی و سیدعبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.
  18. تمیمی مغربی، ابوحنیفه نعمان بن محمد بن منصور، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1385 ق.
  19. توکلی، محمدجواد، خاکریز اقتصادی؛ خوانشی بر اقتصاد مقاومتی، تهران، کانون اندیشه جوان، 1396 ش.
  20. توکلی، محمدجواد ، «شاخص تجارت خارجی در رویکرد اسلامی»، مجله معرفت اقتصاد اسلامی، سال دهم، شماره 2 (پیاپی 20)، بهار و تابستان 1398 ش.
  21. توکلی، محمدجواد، و عباس شفیعی‌نژاد، «شاخص تولید خالص داخلی طیب»، مجله معرفت اقتصاد اسلامی، سال سوم، شماره 2 (پیاپی 6)، بهار و تابستان 1391 ش.
  22. جباری، محمدرضا، سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمهŒ، قم، مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382 ش.
  23. جباری، محمدرضا ، «سیره اقتصادی و معیشتی پیامبر اعظم‹ »، مجله نامه تاریخ‌پژوهان، سال دوم و سوم، شماره‌های 8 ـ 9، زمستان 1385 و بهار 1386 ش.
  24. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409 ق.

25. حرّ عاملی، محمد بن حسن ، هدایة الامة الی احکام الائمةŒ ، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1414 ق.

26. حسینی، سیدعلی، «تحلیلی بر احکام حکومتی رسول خدا‹ در حوزه اقتصاد کشاورزی»، مجله معرفت اقتصاد اسلامی، سال ششم، شماره 1 (پیاپی 11)، پاییز و زمستان 1393 ش.

27. دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب الی الصواب، قم، الشریف الرضی، 1412 ق.

28. ذاکری، علی‌اکبر، سیره اقتصادی معصومانŒ در کتاب‌های چهارگانه شیعه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1398 ش.

  1. رشاد، علی‌اکبر، دانشنامه امام علی‰ ، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1380 ش.
  2. سبحانی تبریزی، جعفر، نظام المضاربة فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم، مٶسسه امام صادق‰ ، 1416 ق.
  3. شریفی، صدیقه و همکاران، «تبیین راهبردهای اقتصاد مقاومتی در سیره پیامبر اکرم‹ »، مجله مطالعات مدیریت راهبردی، سال هشتم، شماره 32، زمستان 1396 ش.
  4. شیرزاد، روح‌اللّٰه، «منابع مالی و درآمدی امامان معصومŒ»، ماهنامه معرفت، سال بیست و پنجم، شماره 227، آبان 1395 ش.
  5. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، الامالی، چاپ ششم، تهران، کتابچی، 1376 ش.
  6. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی ، علل الشرائع، قم، کتاب‌فروشی داوری، 1385 ش.

35. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی ، عیون اخبار الرضا‰ ، تهران، جهان، 1378 ق.

36. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی ، معانی الاخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.

37. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی ، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.

38. صفری فروشانی، نعمت‌اللّٰه، و معصومه اخلاقی، «جایگاه هدایا در منابع مالی ائمهŒ»، مجله تاریخ در آینه پژوهش، سال نهم، شماره 1 (پیاپی 32)، بهار و تابستان 1391 ش.

  1. همان‌ها، حیات اقتصادی امامانŒ از صلح امام حسن‰ تا آغاز غیبت صغری، قم ـ مشهد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1393 ش.
  2. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشّی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1415 ق.
  3. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن ، تهذیب الاحکام، تحقیق سیدحسن خرسان، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  4. علیدوست خراسانی، نوراللّٰه، منابع مالی اهل بیتŒ ، تهران، دانشگاه امام صادق‰ ، 1391 ش.
  5. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، کتاب الوافی، تصحیح سیدضیاءالدین حسینی اصفهانی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی‰ ، 1406 ق.
  6. کریم، محمدحسین و همکاران، «توسعه کشاورزی و اقتصاد مقاومتی، جایگزین نفت»، سیاست‌های راهبردی و کلان، سال دوم، شماره 6، تابستان 1393 ش.

45. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.

46. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ ، چاپ دوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.

47. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، چاپ پنجم، تهران، صدرا، 1381 ش.

48. مظفری، محمدمهدی، «تأثیر سبک زندگی امیر مٶمنان علی‰ بر کارآفرینی و تولید ثروت در راستای اصول اقتصاد مقاومتی»، ماهنامه معرفت، سال بیست و هفتم، شماره 12، اسفند 1397 ش.

  1. مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، الاختصاص، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
  2. مقدسی، یداللّٰه، سیره معیشتی معصومانŒ ، قم، پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی، 1397 ش.
  3. منسوب به امام رضا‰ ، الفقه للمنسوب للامام الرضا‰، مشهد، مؤسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1406 ق.

52. میرمعزی، سیدحسین، عدالت اقتصادی از دیدگاه اسلام، تهران، سروش، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1393 ش.

53. نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1408 ق.

54. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، چاپ سوم، بیروت، مٶسسة الاعلمی، 1409 ق.

  1. یوسفی، احمدعلی، «عدالت اقتصادی از دیدگاه اسلام با اشاره موردی به نظام سرمایه‌داری لیبرال»، مجله کتاب نقد، شماره 37، زمستان 1384 ش.